Türk Dili Araştırmacısı Prof. Şinasi Tekin’i Yitirdik

Selim Sırrı Kuru*

Sayı 16: Güz 2004

1933’te Balıkesir’de doğan Şinasi Tekin, 1965 yılından bu yana Harvard Üniversitesi’nde Eski Türkçe ve Osmanlı Türkçesi dersleri vermekteydi. Prof. Tekin, Eski Uygurca ve Osmanlı Türkçesi hakkında çığır açıcı çalışmalar yapmış, çok sayıda kitap ve makale yazmıştı. 28 yıldır kesintisiz yayımlanan Türklük Bilgisi Araştırmaları (The Journal of Turkish Studies) dergisi ile yerli ve yabancı uzmanların eserlerini Türkolojinin hizmetine sunan Şinasi Tekin, eşi Gönül Alpay Tekin’le birlikte bilim dünyasına kazandırdığı Doğu Dilleri ve Edebiyatlarının Kaynakları dizisinde de altmıştan fazla metin yayımlamıştı. 1997 yılında Alibey (Cunda) adasında başlattığı, Harvard ve Koç üniversitelerinin işbirliği ile kurulan Osmanlı Türkçesi Yaz Okulu, benzersiz bir akademik ortam oluşturmuştur. Bu okulda 2004 döneminde mezun olanlarla birlikte 92 öğrenci erken ve geç dönem Osmanlı Türkçesi dersleri almıştır. Şinasi Tekin’in en son çalışması, kendisinin yönettiği dizide yayımlanan Osmanlıca El Kitabı adlı eseridir. Bu kitap, Osmanlı bürokrasisinde kullanılan yazı tarzları ve retorik konusunda yeni bir pedagojik yaklaşım sunmaktadır.

Prof. Tekin, Hamburg Üniversitesi’nde doktora yaparken aralarında Franz Taeschner ve Annemarie von Gabain’in de bulunduğu hocalardan ders almış, bu sırada Uygur Dunhuang yazmalarını kataloglama çalışmalarına katılmıştır. Mezun olduktan sonra Atatürk Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’ne giden Tekin, 1961’de doçent, 1964’te profesör oldu. 1965 yılından ölümüne kadar Harvard Üniversitesi’nde Eski Türkçe ve Osmanlı Türkçesi dersleri veren Tekin, emekli olduktan sonra Türkiye’ye kesin dönüş yapmayı ve Cunda’da bir Osmanlı araştırmaları merkezi kurmayı planlıyordu.

Çalışmalarına Uygurca felsefe metinlerinin eleştirel yorumları ile başlayan Tekin, daha sonra Anadolu Türkçesiyle yazılan ilk ürünlerle ilgilenerek makalelerinde önemli değerlendirmelerde bulunmuştur. Özellikle Karahan ve Anadolu Türkçeleri arasındaki uzaklığa yaptığı vurgu, Türk dili tarihi açısından aydınlatıcı olmuştur. Kültür ile yazı dili arasındaki ilişkileri birçok makalesinde kendine özgü bir üslûp-la ele alan Tekin, özellikle eski Türk yazı dillleri konusundaki derinlemesine incelemeleriyle tanınmıştır. Şinasi Tekin, Türk bilim dilinin gelişmesi konusunu da birçok yayınında vurgulamış ve The Journal of Turkish Studies dergisindeki yazıların Türkçe olarak yayımlanmalarını özendirmiştir. Bu dergiler ve kitap dizisi, araştırmacılar açısından Türk dili ve kültürü konularındaki en kayda değer kaynaklar arasına girmiştir.

Prof. Tekin’in vefatından sonra bu yayınlar eşi Dr. Gönül Alpay Tekin’in sorumluluğunda sürdürülecektir. Şinasi Tekin’in kurmuş olduğu Osmanlı Türkçesi Yaz Okulu ise Prof. Wheeler Thackston’ın yönetiminde eğitim verecektir. Prof. Tekin’in üzerinde çalışmakta olduğu Bin Bir Gece Masalları’nın Türkçe çevirisinin ve Ahmed-i Dâî’nin Türk dilinde yazılmış en eski retorik kitabı olan Teressül’ünün açıklamalı çevriyazısının da yakında yayımlanması planlanmaktadır.

Prof. Şinasi Tekin’in vefatı, çalışmalarını ilgiyle izleyen ve kendisini yakından tanıyan dostları, meslektaşları ve öğrencileri arasında derin bir üzüntü yaratmıştır. Bu üretken kültür insanı, her zaman sevgi ve saygıyla anılacaktır.

* Dr. Selim Sırrı Kuru, University of Washington’da (Seattle, ABD) öğretim üyesidir.

selims@u.washington.edu