Kısa adı KIBATEK olan Kıbrıs, Balkanlar, Avrasya Türk Edebiyatları Kurumu’nun 1998 yılından bu yana düzenlemekte olduğu uluslararası edebiyat şölenlerinin yedincisi, 15-21 Mart 2003 tarihlerinde Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de gerçekleştirildi. İlk kez Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde yapılan (3-6 Mart 1998) etkinliklerin ikincisi İzmir’de, üçüncüsü Romanya’nın Köstence kentinde, dördüncüsü Makedonya’da, beşincisi Kazakistan’da ve altıncısı da Ukrayna-Kırım’da gerçekleştirilmişti.

Hemen belirtmek gerekir ki, bölgede baş gösteren savaşın gölgesi, bu yıl yedincisi düzenlenen etkinliğe, katılan ülke sayısı açısından değilse de katılımcı sayısı açısından yansıdı. Yine de, Bakü’deki etkinlikte, Almanya, Azerbaycan, İran, KKTC, Nahcivan, Pakistan ve Türkiye’den yüz dolayında katılımcı yer aldı.

Açılış töreni, Azerbaycan Yazarlar Birliği Natevan Kulübü’nde yapıldı. Azerbaycanlı çok sayıda edebiyatçının katıldığı açılış töreninde KIBATEK Azerbaycan temsilcisi Prof. Dr. Celil Gariboğlu Nagiyev, KIBATEK’in Azerbaycan’daki örgütlenme sürecini anlattı ve edebiyatın halklar arasında yarattığı kaynaşmaya ve Türk dili ile yaratılmış edebiyat yapıtlarının yaygınlaştırılması konusunda sahip olunan olanaklara değindi. Bu konuda Azerbaycan’ın, Sovyetler Birliği döneminden zengin bir miras aldığını vurgulayan Nagiyev, Azerbaycan edebiyatçı ve okurunun Türk edebiyatını yakından tanıdığını, hattâ birçok Türk yazarın yapıtlarının Türkiye’dekinden daha fazla basım sayısına ulaştığını, buna karşılık Türkiye’de aynı duyarlılığın olmadığını, Türkiye’de bilinen Azerbaycanlı, Kazak, Kırgız, Tatar ve benzeri edebiyatçıların birkaç ismi geçmediğini belirtti.

Açılış töreninde daha sonra söz alan KIBATEK Vakfı Başkanı İsmail Bozkurt, KIBATEK’te beş yıllık süreç içinde yapılmaya çalışılanları ve önümüzdeki dönemde yapılabilecekleri anlattı. Bozkurt, konuşmasında, beş yıllık sürede çeşitli etkinliklerin yanı sıra Türkçenin ortak edebiyat dili olması yönündeki çabaları, çok sayıda yapıtın farklı dillere kazandırıldığını ve Türkçe edebiyat ürünlerinin başka dillere çevrilmesi konusunda atılımların hızlandığını vurguladı.

Daha sonra söz alan KIBATEK Türkiye Başkanı Metin Turan, Türk dilinin Doğu’da Çin’den Batı’da Manş’a kadar uzanan geniş bir coğrafyada konuşulduğuna ve yazıldığına değinerek KIBATEK’in etkinlik alanının genişliği kadar, sorumluluk alanının da büyüklüğüne dikkat çekti. Turan, kültürel anlamda birbirine böylesine yakın halkların edebiyat bağlamında istenen birlikteliği sağlayamadıklarını, Türk dilli halkların edebiyat-çılarının birbirini yeterince tanımadıklarını, bunun Türkiye için daha da ciddî bir sorun olduğunu vurguladı. Türkiye’de söz konusu coğrafyadan bilinen isimlerin sınırlılığına dikkat çeken Metin Turan, bunun aşılması noktasında KIBATEK’in yapması gerekenleri ve yapabileceklerini dile getirdi.

KIBATEK sempozyumunun oturumları 17 Mart 2003 tarihinde Bakü-Asya Üniversitesi’nde başladı. İki ayrı salonda düzenlenen oturumların ilk gününde (soyadı sırasıyla) şu bildiriler sunuldu: Suna Atun, “Kıbrıs Türk Şiirinde Yergi”; Prof. Dr. Celil Gariboğlu, “Çağdaş Tatar Şiiri ve Güner Akmolla”; Dr. Nezaket Hüseyinova, “Türk Eposlarında Sholen Problemi ve Onun Bedii-Estetik Değerleri”; İbrahim Ali İleri, “Eskişehir Manileri ile Azerbaycan Sahası Manilerinin Ortak Özellikleri”; Prof. Dr. Tuğrul İnal, “Toplumsal Değişim Sürecinde Gerçeküstücülük ile Orhan Veli Şiiri Arasındaki Bağlantılar”; Gara Namazov, “Dede Korkut Boylarının İzi İle”; Nail Tan, “Orhan Şaik Gökyay Yüz Yaşında”; Prof. Dr İsmail Veliyev, “Bedii-Felsefi Poeziyada İnsan Fenomeni”; Oğuz Yorgancıoğlu, “Bir Kıbrıs Masalı ve Sosyolojik Açıdan Yorumu”.

Sempozyumun ikinci gününde ise (soyadı sırasıyla) şu bildiriler sunuldu: Dr. Agşin Ağkemerli, “Güney Azerbaycan Uşak Edebiyatı”; Doç. Dr. Tamilla Aliyeva, “Balkan Göçmenlerinin Hayat Gazetesi”; Prof. Dr. Cengiz Ertem, “Edebiyatta Modernizm ve Bütüncül Gerçekçilik Bağlamında Aragon ve Aytmatov”; Prof. Dr. Tuna Ertem, “Roman İçinde Roman Tekniği ve İki Roman Karşılaştırması”; Elmira Fikretkızı, “Osman Türkay’ın Dünyamızın Portresi-1990 Şiirinde İnsan, Dünya ve Uzak Konuları”; Dr. Zeliha Güneş, “Peyami Safa’nın Eserlerinde Dil ve Anlatım”; Eli Şamil Hüseyinoğlu, “Bu Günün Uygur Dramaturgiyası”; Dr. Canan İleri, “Nazım Hikmet’in Şiirlerinde Kullandığı Deyimler”; Prof. Dr. Kurtuluş Kayalı, “Türk Edebiyatını Doğru Kavramanın Dinamikleri”; Ebrahim Rafraf, “Azerbaycan Türkçesinde Morfo-Sintaktik Olayları”; Masud Akhtar Shaikh, “Pakistan’ın Edebi Çevrelerinde Türk Edebiyatına Gösterilen ve Artan İlginin Sebepleri”; Metin Turan, “Son Çeyrek Yüzyılda Türk Öykücülüğünde Yönelimler”; Doç. Dr. Tülay Uğuzman, “Türkiye ve Azerbaycan Sahası Atasözlerinde Hayat-Ölüm İkilemeleri Üzerine Yoğunlaşan Halk Düşüncesi”; Dr. Kafiye Yinanç, “Elçin Efendiyev ve Ölüm Hükmü”; Dr. Güllü Yoloğlu, “Türk Halklarının Edebiyatında Nevruz”. KIBATEK şöleninde sempozyum dışı sunumlar da yer aldı.

KIBATEK her yıl iki alanda ödüller vermektedir. Bunlardan biri, KIBATEK’in amaçları doğrultusunda hizmet veren kuruluş ve kişilere sunulan Hizmet Ödülü, diğeri de yazınsal çalışmalarından dolayı her yıl bir kişiye verilen Edebiyat Ödülü’dür. Edebiyat Ödülü, bu yıl Azerbaycanlı yazar Elçin Efendiyev’e verildi. Yapıtları İngilizce, Fransızca ve Almanca başta olmak üzere 33 dile çevrilen Elçin Efendiyev, edebiyatçılığın yanı sıra Azerbaycan Cumhuriyeti’nin başbakan yardımcılığı görevini de yürütüyor.

KIBATEK etkinliğinin bir parçası olarak 19 Mart 2003 Çarşamba günü Daşvend’de, 20 Mart 2003 günü de Sevinç Şadlığ Evi’nde, oldukça yoğun bir katılımla, gecenin geç saatlerine kadar süren görkemli bir Şiir Şöleni yapıldı. Etkinlik 21 Mart günü Nevruz Bayramı kutlamalarıyla sona erdi.

* Metin Turan, KIBATEK Türkiye başkanı ve Folklor / Edebiyat dergisinin genel yayın yönetmenidir. Yazara şu adresten ulaşılabilir: folkloredebiyat@superonline.com