Elli yıl önce yitirdiğimiz eleştirmen, denemeci, çevirmen, yazar Orhan Burian (1914-1953), 5-6 Mayıs 2003 tarihlerinde Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nce düzenlenen “Ölümünün 50. Yıldönümünde Prof. Orhan Burian Sempozyumu”yla anıldı. Tanınmış yazar ve eleştirmenlerin yanı sıra Ankara Üniversitesi, Bilkent Üniversitesi ve Ege Üniversitesi’nden akademisyenlerin toplam 15 bildiri sundukları sempozyum, Cumhuriyet gazetesi, Ege Üniversitesi Rektörlüğü, İzmir Devlet Tiyatrosu Müdürlüğü, Kabataş Erkek Lisesi Müdürlüğü, Kültür Bakanlığı, Pusula Yayıncılık ve Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık gibi kuruluşlarca da desteklendi. Aralarında eski kültür bakanlarından Prof. Dr. Suat Çağlayan’ın da bulunduğu çok sayıda konuk, sempozyumu ilgiyle izledi.

5 Mayıs Pazartesi sabahı Ege Üniversitesi Kültür Merkezi’nde başlayan sempozyumun ilk konuşmacısı, aynı zamanda sempozyumun plânlayıcısı olan, Ege Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Zeki Arıkan’dı. Arıkan, “Bir Tarihimiz Var ki...” başlıklı konuşmasında Orhan Burian’ın tarihçiliğimize katkısını ve hümanist dünya görüşünü vurguladı. Daha sonra konuşan Ege Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Ülkü Bayındır, kısa bir açış konuşması yaptı. Sempozyumun onur konuğu, Burian’ın yakın arkadaşı da olan Vedat Günyol’du. Sağlık sorunları nedeniyle programa katılamayan Vedat Günyol’un ve Orhan Burian’ın yeğeni Kısmet Burian’ın gönderdikleri metinlerden sunulan konuşmaları ilgiyle karşılandı.

Sempozyumun ilgiyle izlenen bölümlerinden biri, VTR Araştırma Yapım Yönetim tarafından hazırlanan ve Burian’ın ağzından aktarılıyormuş gibi kurgulanan “Ben Orhan Burian...” başlıklı belgeseldi. Programın “Anılarla Orhan Burian” başlıklı bölümünde Burian’ın arkadaşları ve yeğeni Doç. Dr. Atila Tolun söz alarak yazarla ilgili birçok anı aktardılar. Burian’ın arkadaşlarından Sümerolog Muazzez İlmiye Çığ, programa, daha önce kaydedilmiş görüntüsüyle katıldı. Programın bu bölümünde, ayrıca, Burian’ın Shakespeare ve Tagore çevirilerinden parçalar okundu.

Sempozyumun açılış bildirisi, Bilkent Üniversitesi Türk Edebiyatı Bölümü Başkanı Prof. Talât Sait Halman tarafından sunuldu. Halman, “Orhan Burian’ın Çağdaş Kültür ve Edebiyatımızdaki Yeri” başlıklı bildirisinde Burian’ın “on örnek insan” olduğunu belirtti ve ilgi çekici üslûbuyla, Burian’ın ahlâkçı, antolojici, bilgin, çevirmen, dergici, eğitmen, eleştirmen, hümanist, örnek insan ve kültür sentezcisi yönlerine dikkat çekti.

Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Konferans Salonu’nda düzenlenen oturumların ilkinin başkanlığını Prof. Dr. Günseli İşçi yaptı. İlk oturumda Orhan Burian’ın öğrencilerinden Prof. Dr. Sevda Şener, “Hocam Orhan Burian: Üstümüzde Olacak Bakışın” başlıklı bildirisini sundu. Ardından Prof. Dr. Necla Aytür, “Orhan Burian’ın Düşünce Dünyası”, Prof. Dr. Berin Yurdadoğ ise “Psiko-Sibernetik Açıdan Orhan Burian” konulu bildirilerini sundular. Sempozyuma Kültür Bakanlığı’nı temsilen katılan Ayten Şan, “Orhan Burian’ın Düşünce Dünyası” başlıklı bildirisini sundu. İlk oturumun son konuşmacısı Prof. Dr. Azize Özgüven ise “Bir Hardy Eleştirmeni Orhan Burian” başlıklı bildirisinde yazarın Thomas Hardy hakkında yaptığı eleştirileri değerlendirdi.

Sempozyumun ilk günü, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sergi Salonu’nda Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık tarafından düzenlenen “Prof. Orhan Burian Sergisi” ve sempozyum açılış kokteyliyle son buldu. Kokteylin anlamlı bir boyutu da Orhan Burian’ın Kurtuluştan Sonrakiler (1946) adlı şiir antolojisinin Yapı Kredi Yayınları tarafından hazırlanan yeni baskısının ilk kez burada satışa sunulmasıydı.

Sempozyumun ikinci günü Prof. Dr. Necla Aytür’ün başkanlığını yaptığı ikinci oturumla başladı. Bu oturumda Yrd. Doç. Dr. Bahattin Can, “Cumhuriyet Hümanizmi ve Orhan Burian” başlıklı bildirisini, Prof. Dr. Ahmet Arslan, “Büyük Çeviri Hareketleri ve Dünya Edebiyatından Tercümeler Dizisi” hakkındaki konuşmasını, Müge Canpolat ise “Türk Tiyatrosunda Bir Öncü: Orhan Burian” konusundaki bildirisini sundu.

Sempozyumun üçüncü oturumunun başkanlığını Prof. Dr. Berin Yurdadağ yaptı. Bu oturumda söz alan Prof. Dr. Ahmet Necdet ve eleştirmen Dr. Mustafa Şerif Onaran, Orhan Burian’ın Kurtuluştan Sonrakiler adlı şiir antolojisi ile ilgili değerlendirmelerde bulundular. Daha sonra söz alan eleştirmen Tuncer Uçarol, “Orhan Burian’ın Denemeler Eleştiriler Kitabı” başlıklı bildirisinde Burian’ın bu kitabında derlenen yazıların türleriyle ilgili değerlendirmeler yaptı. Bu oturumun son konuşmacısı olan, ancak programa katılamayan Mehmet H. Doğan’ın “Orhan Burian’ın Eleştirmenliği” başlıklı bildirisini Müge Canpolat okudu.

Sempozyumun son oturumunun başkanlığını Prof. Dr. Sevda Şener yaptı. Bu oturumda konuşmacılar, Burian’ın tarihçiliğe olan katkısına odaklandılar. Oturumda Prof. Dr. Salih Özbaran, “Tarihçi Richard Knolles ve İngiltere’de Türk İmajı”, Prof. Dr. Zeki Arıkan ise “Orhan Burian ve Türk-İngiliz İlişkileri” başlıklı bildirilerini sundular. Oturumun sonunda Prof. Şener tarafından sempozyumun değerlendirilmesi yapıldı.

Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nin ülkemizin önemli yazar ve eleştirmenlerinden Orhan Burian’ı “anmak” ve “anarak düşünmek” için, üstelik çok yerinde bir zamanlamayla hazırladığı “Ölümünün 50. Yıldönümünde Prof. Orhan Burian Sempozyumu”, baştan sona ilgiyle izlendi. Zeki Arıkan, sempozyumda sunulan bildirilerin Ege Üniversitesi tarafından kitaplaştırılacağı müjdesini verdi. Başta Prof. Zeki Arıkan olmak üzere, sempozyumun hazırlanmasında emeği geçen herkesi kutluyoruz.