"DÜNYA ŞİİR GÜNÜ" BİLKENT'TE
Sayı 3: Bahar 2000
UNESCO tarafından "Dünya Şiir Günü" olarak ilan edilen 21 Mart'ta Bilkent Üniversitesi'nde, uluslararası bir şiir programı düzenlendi. UNESCO Türkiye Milli Komisyonu ve Türk Edebiyatı Merkezi'nin birlikte düzenlediği program yoğun ilgi gördü. Aralarında Bilkent'in kurucusu Prof. Dr. İhsan Doğramacı ile Eşinin ve Rektör Prof. Dr. Ali Doğramacı'nın da bulunduğu davetli topluluğu, üç saat süren programda unutulmaz bir akşam yaşadı. Türkçe'den Rusçaya, Arapça'dan İspanyolcaya kadar on altı değişik dilde şiirler okundu.
Programın açış konuşmasını, Türk Edebiyatı Bölümü Başkanı Prof. Talât Halman yaptı. "Dünya Şiir Günü Türkiyemize ve dünyaya kutlu olsun!" diyerek sözlerine başlayan Prof. Halman sonra Başbakan Bülent Ecevit'in gönderdiği mesajı okudu. Ecevit mesajında şöyle diyordu: "Dünya Şiir Günü'nde UNESCO Türkiye Milli Komisyonu'yla birlikte Bilkent Üniversitesi'nde düzenlediğiniz uluslararası katılımlı toplantı dolayısıyla sizleri kutlarım". Daha sonra Halman, Başbakan Ecevit'in "Yarın" isimli şiirini Türkçe ve İngilizce olarak okudu. Talât Halman'ın ardından, UNESCO Türkiye Milli Komisyonu adına Prof. Dr. Sadık K. Tural konuştu. Şiiri, "vahiy ile cinnet arasında koşmakta olan insanoğlunun idrakinin bir yerde asılı kaldığı ve bir çığlık halinde bize ulaştığı an ortaya çıkan özel haberleşme metni" olarak tanımlayan Tural'a göre, "dünyaya barışı getirecek olan şiir"di.
Daha sonra Melih Cevdet Anday'ın "Şiir Yaşantısı" isimli bildirisini Arife İnci Ceyhan okudu. Mesajında "herşeyin başı imgelemdir" diyen Anday, şairi şöyle niteliyordu: "Şair, konuşma dilinden; anlaşma dilinden bıkmış bir adamdır. Çünkü, o dille kimsenin anlaşamadığını bilmektedir. Yeni yeni ufuklar açmak için çabalar o ve konuşma dili,anlaşma dili onun gizli hazinesidir. Şair, en sade sözü, en anlaşılır sözü söylediği zaman bile aklımızı şaşırtır ve bize dünyamızı sevdirir. Bıktığımız, değişmesini istediğimiz bu dünyayı…" Açılış konuşmalarının ardından şiirlere geçildi. İlk olarak, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Rus Dili ve Edebiyatı Bölümü'nde öğretim görevlisi Lara Aray, Rusça şiirler okudu. Bu şiirlerin Türkçesini Bilkent Üniversitesi Türkçe Birimi okutmanlarından Vedat Yazıcı sundu. Şu mısralar kaldı hatırda: "Bekle beni döneceğim l Bütün gücünle bekle l Bekle". Ardından DTCF Rus Dili ve Edebiyatı Bölümü'nden Özlem Parel, Ataol Behramoğlu'nun çevirisinden Puşkin'in "Kış Yolu" isimli şiirini okudu: "Tanıdık, yürekten bir çığlık var l Yanık türkülerinde arabacının l Ne ateş ne bir kulübe karartısı l Issızlık ve kar kaplamış her yeri l Yoluma çıkan sadece kilometre direkleri". Bunu Bilkent Türk Edebiyatı Bölümü konuk öğretim üyelerinden Prof. Dr. İlhan Başgöz'ün, Deliktaşlı Ruhsatî, Ahmet Haşim ve Nâzım Hikmet'ten okuduğu şiirler izledi. Nâzım Hikmet'in şu mısraları unutulacak gibi değildi: "Gülüşlerinde İstanbul'un havası l İstanbul'un lezzeti dudaklarında l Ha benim sultanım efendim l İzin versen ve cüret edebilse Nâzım Hikmet kulun l Koklayıp öpmüş gibi olacağım yanağını İstanbul'un".
Daha sonra söz alan ODTÜ Mimarlık Bölümü öğretim üyesi şair Ali Cengizkan, yaptığı konuşmada, şiirde çeviri konusuna dikkat çekerek şöyle dedi: "Şiirin belki çevirisine gerek yok. Octavio Paz'ın dediği gibi, şairin düşündüğü ses okurun zihnindeki öteki sesle buluşabiliyorsa, o bütünleşme sağlanabiliyorsa, şiir zaten o ortamı doldurmuş olacaktır".

Programda Tâlât Halman'ın isteği üzerine Prof. Dr. İhsan Doğramacı da Arapça bir şiir okudu ve şiire konu olan hikâyeyi anlattı. Bu şiiri Bilkent Üniversitesi Arapça okutmanı Ahmet Simin Türkçeye çevirdi.

Daha sonra Ankara Üniversitesi DTCF Çağdaş Yunanca Bölümü öğretim üyesi Stavros Gioltzoglou Yunanca şiirler okudu. Bu şiirlerin Türkçesini Bilkent Üniversitesi Amerikan Kültürü ve Edebiyatı öğrencisi Emre Çakır sundu.

"Dünya Şiir Günü" programı, Mevlânâ'dan yaptığı başarılı çevirilerle tanınan şair Feyzi Halıcı'nın Nevruz günü için yazdığı dörtlüğü ve Mevlânâ'dan çevirdiği bir dörtlüğü okumasıyla devam etti.

Bilkent Üniversitesi Tarih Bölümü öğretim üyesi Slobodan Ilic'in okuduğu Sırpça ve Hırvatça şiirlerin Türkçesini Vedat Yazıcı seslendirdi.

Ardından, Biddy Jenkinson, İrlanda dilinde yazdığı şiirleri okudu. Bu şiirlerin Türkçesini Coşkun Yerli seslendirdi.

Bunu Bilkent Üniversitesi doktora öğrencilerinden şair Alper Kaliber'in "Dağılan ve Tutkun Damarlarımız İçindir" isimli şiiri izledi.
ANAP Genel Başkan Yardımcısı, İstanbul Milletvekili ve Salkım Hanımın Taneleri isimli romanın yazarı Dr. Yılmaz Karakoyunlu, yaptığı konuşmada, 21 Mart Dünya Şiir Günü’nün Nevruz'la ve Âşık Veysel'in ölüm yıldönümüyle örtüştüğüne dikkat çekti. Yahya Kemal, Ömer Bedrettin Uşaklı ve Nurettin Özdemir'den birer şiir okuyan Dr. Karakoyunlu; Âşık Veysel'den şu dörtlüğü sundu: "Ben gidersem sazım sen ka1 dünyada l Gizli sırlarımı aşikâr etme l Lâl olsun dillerin söyleme yârdan / Garip bülbül gibi âh ü zâr etme".
Daha sonra Ankara Üniversitesi DTCF Fars Dili ve Edebiyatı Bölümü öğretim üyesi Hicabi Kırlangıç, Mevlânâ'nın Farsça bir gazelini okudu ve gazelin kendi yaptığı Türkçe çevirisini sundu.
Program, Bilkent Üniversitesi Türk Edebiyatı Merkezi araştırma görevlisi Kosovalı şair Hasan Mercan'ın okuduğu Türkçe ve Boşnakça şiirlerle devam etti.
Gecede Noelle Netd, Amerikan şiirinden örnekler sundu. Bilkent Üniversitesi öğretim üyesi Vincent Orenga ise Jacques Brel'in Fransızca bir şarkısını söyledi.

Daha sonra Bilkent Üniversitesi Türkçe Birimi okutmanlarından Ahmet Özer iki şiirini okudu.

Ardından, Devlet Sanatçısı Ozan Sağdıç, Ömer Hayyam'dan yaptığı çevirileri sundu. Hayyam'ın şu mısraları unutulur gibi değildi: "Manastırla kilise, tekkeyle medrese l Cehennem korkusu salar durur herkese l Oysa gönlüne bu tohumu ekmez bile l Tanrı sırrına gerçekten eren bir kimse".

Gecede, Bilkent Üniversitesi'nden Ahmet Simin'in okuduğu Arapça şiirlerin Türkçesini Vedât Yazıcı seslendirdi.

"Shakespeare olmadan dünya şiiri olmaz" diyen Talât Halman; Bilkent Üniversitesi İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü'nden Dr. Sita Schutt'u kürsüye davet etti. Schutt, Shakespeare'in 29. ve 138. sonelerini güzel bir yorumla okudu.

Ardından, UNESCO Türkiye Milli Komisyonu Yönetim Kurulu Üyesi emekli büyükelçi Pulat Tacar, Almanca ve Fransızca şiirlerin yanı sıra hocası Behçet Necatigil’den de bir şiir okudu.

Daha sonra Bilkent Üniversitesi İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü öğretim üyesi Prof. Ronald Tamplin'in okuduğu İngilizce şiirlerin Türkçesini Coşkun Yerli seslendirdi.

Şiir gecesi, Bilkent Üniversitesi öğrencilerinden Emre Çakır'ın, Türkçe çevirisini Dr. Orhan Tekelioğlu'nun yaptığı Norveççe bir şiiri okumasıyla sürdü.

Bunu Ankara Üniversitesi DTCF İspanyol Dili ve Edebiyatı Bölümü öğretim üyesi Carmen Uriarte'nin okuduğu İspanyolca şiirler izledi. Bu şiirlerin Türkçesini Prof. Dr. Yıldız Canpolat'ın çevirisinden Prof. Dr. Mustafa Canpolat seslendirdi.

Divan şiiri olmadan "Dünya Şiir Günü" olamazdı. Nitekim, İlhan Başgöz, Neşâtî'den ve İhsan Doğramacı da Bâkî'den beyitler okudular. Neşâtî'nin şu beyti hafızamıza kazındı: "Gittin amma ki kodun hasret ile cânı bile / İstemem sensiz olan sohbet-i yârânı bile".

Sonra, Coşkun Yerli kendi yazdığı bir şiiri ve Enis Batur'un "Çadır" adlı şiirini okudu. "Çadır" adlı şiirin İngilizce çevirisini Ronald Tamplin sundu.
Daha sonra Hacettepe Üniversitesi öğretim üyesi Doç. Dr. Nevzat Yılmaz, Baudelaire'den, Jacques Prevert'den ve Philippe Soupault'dan okuduğu Fransızca şiirlerin Türkçelerini de seslendirdi. Yılmaz, “Georgia" adlı şiiri okuyuşundaki yorumuyla beğeni kazandı. Ardından, Ankara Üniversitesi DTCF Leh Dili ve Edebiyatı öğretim üyesi Ewa Zielinska'nın Leh dilinde okuduğu şiirlerin Türkçesini çevirmen Neşe Taluy Yüce seslendirdi. Programın sonunda sahneye çıkan halk ozanları Âşık Murat Çobanoğlu ile Âşık Şeref Taşlıova'nın atışması dinleyicilere güzel anlar yaşattı. Talât Halman'ın kapanış konuşmasıyla sona eren bu ilk "Dünya Şiir Günü" programı geceye katılanların yaşamını şiire dönüştürdü.
Seçkin Sevim

Türk Edebiyatı Bölümü

Yüksek Lisans Öğrencisi